Εικονογραφημένη απόδοση της συλλογής του αλαδάνου [φωτογραφίες]

Το φυτό Cistus Creticus, κοινώς αγκίσαρος

Ο Αλάδανος ή Λάβδανο είναι μια μαύρη ρητίνη που παράγεται από το φυτό αλαδανιά ή λαδανιά ή αγκίσαρος. 

Η λατινική ονομασία του φυτού, στη δυτική Μεσόγειο είναι Cistus Ladanopherum και στην Ανατολική Cistus Creticus. 

Το φυτό αυτό κάθε καλοκαίρι πάνω στα μακρόστενα και πράσινα φύλλα του, παράγει ένα διάφανο υγρό, σαν ιδρώτας, από το οποίο προέρχεται ο αλάδανος. 

Η αλαδανιά βγάζει κάθε καλοκαίρι ένα ....

πολύ όμορφο λουλούδι με πέντε ευαίσθητα (τσαλακωμένα) πέταλα. Τα πέταλα αυτά έχουν χρώμα μεταξύ μπλε και μωβ. Υπάρχουν και άλλες ποικιλίες αγκίσαρου που βγάζουν λουλούδια σε διαφορετικά χρώματα (λευκό, ροζ ή κίτρινο), οι οποίες όμως δεν παράγουν σχεδόν καθόλου τον ιδρώτα που είναι απαραίτητος για την παραγωγή της ρητίνης.

Η αλαδανιά εκφύεται σε πάρα πολλά μέρη του κόσμου όπως Ελλάδα, νότια Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία, Νότια Γαλλία, Αμερική και αλλού. Επίσης αλάδανος παράγεται σε πολλά από αυτά τα μέρη. Όμως η καλύτερη ποιότητα και σε ικανοποιητική ποσότητα, παράγεται στην Κρήτη και κυρίως στο χωριό  Σίσες.

Στις Σίσες υπάρχουν μεγάλες περιοχές, όπου ευδοκιμούν αποκλειστικά και μόνο αγκίσαροι με γαλάζια λουλούδια , τα οποία και παράγουν την καλύτερης ποιότητας αλάδανο. Οι περιοχές αυτές ονομάζονται αλαδανότοποι.

Μέσα στη ζέστη ο αλαδανάρης "χτυπά" τους αγκίσαρους

 Στα τέλη περίπου Μαΐου κάθε χρόνο, μόλις αρχίσει δηλαδή η ζέστη του καλοκαιριού, οι αγκίσαροι είναι έτοιμοι για να αρχίσει η περισυλλογή του αλαδάνου. Για να συλλέξουμε τον αλάδανο από το φυτό, χρησιμοποιούμε ένα αργαστήρι, μια κατασκευή από ξύλο που πάνω της έχουμε δέσει πλαστικά λουριά. Χτυπώντας αυτά τα λουριά πάνω στο φυτό, το πλαστικό μαζεύει τον «ιδρώτα» των φύλων. Ο ιδρώτας αυτός όταν κρυώσει στερεοποιείται και γίνεται μαύρος.

Για να μαζευτεί ο αλάδανος πρέπει να κάνει ζέστη και να έχει ηλιοφάνεια. Όταν μαζευτεί ο αλάδανος από ένα φυτό, χρειάζεται μια-δυο μέρες για να ξαναπαρουσιαστεί ο χαρακτηριστικός ιδρώτας, δηλαδή το υγρό του αγκίσαρου που γίνεται η ρητίνη του αλαδάνου. Η εργασία της περισυλλογής του αλαδάνου είναι πολύ κουραστική και επίπονη, γιατί ο αλαδανάρης πρέπει να ανεβοκατεβαίνει στα βουνά μέσα στη ζέστη και μέσα σε πολύ μεγάλες θερμοκρασίες.

Αφού τελειώσει η περισυλλογή του αλαδάνου και τα γαλάζια λουριά του αργαστηριού, έχουν μαυρίσει τελείως, δηλαδή ο ιδρώτας του αγκίσαρου έχει στερεοποιηθεί, τότε πρέπει να πάρουμε από τα λουριά τη ρητίνη. Γι’ αυτό αφήνουμε τα αργαστήρια, αρκετή ώρα κάτω από τον ήλιο για να μαλακώσει η μαύρη πάστα που βρίσκεται πάνω στα λουριά.

Για να καθαρίσουμε τα λουράκια του αργαστηριού και να μαζέψουμε τον αλάδανο, χρησιμοποιούμε ένα εργαλείο που λέγεται ξυστρί. Το ξυστρί συνήθως είναι συνδυασμός από δύο κλειδαριές.

Το τελευταίο στάδιο της περισυλλογής του αλαδάνου είναι να το πάρουμε (ξύσουμε) πάνω από το αργαστήρι με το ξυστρί, με το οποίο σφίγγουμε το λουρί και τραβώντας, μαζεύεται ο αλάδανος. 

Όταν περάσει λίγη ώρα το υλικό που μαζεύουμε, γίνεται σκληρό. Συνήθως όσο είναι ακόμα μαλακό το πλάθουμε σε πλάκες, έτσι γίνεται ευκολότερη η συσκευασία και αποθήκευσή του. Το τελικό προϊόν χρησιμοποιείται κυρίως στη φαρμακευτική και στην αρωματοποιία και εξάγεται κυρίως στις Αραβικές χώρες από τα αρχαία χρόνια.